Đau đầu xử lý chất thải tại thủ đô

Hà Nội hiện nay thải ra đến 2.800 tấn rác sinh hoạt và khoảng 2.000 tấn chất thải công nghiệp khác mỗi ngày. Nhưng việc xử lý chất thải, hút bể phốt chuyên dụng của các xí nghiệp môi trường có vẻ chưa theo kịp thực tế đáp ứng yêu cầu.

Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội cho biết, tổng lượng rác thải sinh hoạt đô thị của thành phố vào khoảng 2.800 tấn/ngày; ngoài ra chất thải công nghiệp, chất thải xây dựng, chất thải y tế cũng là “vấn đề rất lớn” với tổng khối lượng khoảng 2.000 tấn khác/ngày. Chất thải rắn sinh hoạt chiếm tỷ trọng lớn nhất trong các loại: khoảng 60%; chất thải xây dựng chiếm khoảng 1/4 và lượng chất thải phân bùn bể phốt là 5%.

Đối với nguồn thải từ các bệnh viện, hiện cả thành phố có 91 bệnh viện và trung tâm y tế cấp quận, huyện; ngoài ra còn 232 trạm y tế xã và cơ sở y tế nhỏ. Tổng lượng rác y tế xấp xỉ khoảng 20 tấn/ngày; tỷ lệ chất thải y tế nguy hại trong đó chiếm tỷ lệ tương đối cao, chừng 5 tân/ngày.

Riêng chất thải công nghiệp chiếm 10% và hàng năm tăng thêm từ 3-5% (như năm 2007, lượng phát sinh là 750 tấn/ngày). Nguồn phát thải loại này tập trung vào một vài ngành như: chế biến thực phẩm, hóa chất và cơ khí. Riêng 3 ngành này đã chiếm gần phân nửa tổng lượng chất thải công nghiệp của thành phố.

Hiện tại, công ty TNHH Nhà nước một thành viên Môi trường đô thị chịu trách nhiệm thu gom và vận chuyển phần lớn lượng chất thải sinh hoạt của thành phố. Ngoài ra, còn có 5 xí nghiệp môi trường đô thị chịu trách nhiệm thu gom tại khu vực các huyện ngoại thành và các đơn vị tham gia thu gom vận chuyển theo hình thức xã hội hóa như: công ty cổ phần Thăng Long; công ty cổ phần Tây Đô; công ty cổ phần Xanh; hợp tác xã Thành Công…

Tỷ lệ thu gom chất thải sinh hoạt xử lý thông cống và hut be phot vệ sinh ở các quận nội thành đạt khoảng 95%, còn các huyện ngoại thành tỷ lệ này chỉ đạt 60%; Lượng chất thải công nghiệp được thu gom đạt 85-90% và chất thải nguy hại mới chỉ đạt khoảng 60-70%.

Chủ nguồn chất thải nguy hại ở đâu?

Hàng loạt các hạn chế trong thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt được chỉ ra: Mất vệ sinh cục bộ bởi phương thức thu gom hiện nay hầu hết là gián tiếp, thông qua các xe đẩy tay từ các khu vực dân cư, tập kết về một điểm tự phát rồi chuyển lên ô tô chuyên dụng tại các ngã tư, góc đường… Việc rác thải chưa được phân loại tại nguồn cũng gây khó khăn cho việc vận chuyển, xử lý.

Hà Nội đã thực hiện theo thông tư 12 từ Bộ Tài Nguyên Môi trường, chủ trương thắt chặt dần công tác quản lý chất thải nguy hại trên địa bàn từ chủ nguồn thải cho đến các đơn vị hành nghề vận chuyển, xử lý, tiêu hủy chất thải nguy hại. Tuy nhiên, cho đến nay việc quản lý vẫn chưa cho thấy hiệu quả, không kiểm soát hết các vấn đề về chất thải liên quan.

Năng lực của các xí nghiệp môi trường đô thị về thiết bị, phương tiện thu gom vẫn còn thiếu, tải trọng nhỏ, cũ, hỏng…chưa theo kịp các yêu cầu thực tế. Đối với khu vực ngoại thành thì lại có đặc điểm diện tích rộng, dân cư không tập trung, thành phần rác thải “phong phú hơn” do hoạt động nông nghiệp: các loại bao bì phân bón, vỏ hộp thuốc trừ sâu…khó thu gom do ý thức người dân chưa cao và hệ thống vận chuyển bị hạn chế cả về nhân lực lẫn phương tiện.

Khoảng 80 doanh nghiệp chịu đứng ra đăng ký là chủ nguồn của chất thải nguy hại, chủ yếu là các doanh nghiệp lớn. Do chi phí xử lý chất thải nguy hại là tương đối cao (khoảng 6 triệu đồng/tấn), nên một số doanh nghiệp tìm đến các cơ sở nhỏ, không đủ năng lực xử lý nhưng chi phí rẻ hơn để vận chuyển rác ra khỏi cơ sở mình, chất thải nguy hại không được kiểm soát tận nơi xử lý cuối cùng; thậm chí chúng còn bị tái chế tự phát gây ảnh hưởng tới môi trường như tái chế nhựa, tái chưng cất dầu thải hay thậm chí đổ ra môi trường.

Công tác xử lý, tiêu hủy, tái chế CTR hiện cũng còn rất nhiều hạn chế- chủ yếu dựa vào việc chôn lấp tại bãi rác Nam Sơn. Còn riêng nhà máy chế biến chất thải sinh hoạt chất thải hút bể phốt tại Cầu Diễn, mới chỉ đạt sản lượng khoảng 7.000 tấn/năm, nghĩa là chỉ có khoảng 7% lượng rác thải sinh hoạt được tái chế thành phân vi sinh.